Stanisław Staszic - nasz patron

21 kwietnia 1995 roku Rada Pedagogiczna podsumowała wyniki konkursu szkolnego, rozpatrzyła wnioski i wybrała na patrona szkoły Stanisława Staszica. W sierpniu 1995 r. Kuratorium Oświaty w Kielcach zatwierdziło wniosek o nadanie imienia Stanisława Staszica dla Zespołu Szkół Zawodowych
w Pińczowie. Uroczystość nadania szkole imienia odbyła się
14 września 1996 r. w trakcie pierwszego w dziejach placówki zjazdu absolwentów. Dzień 6 listopada został ogłoszony Dniem Patrona naszej szkoły i corocznie jest uroczyście obchodzony. ZSZ w Pińczowie należy do Towarzystwa Przyjaciół Szkół Staszicowskich, utrzymuje kontakty z członkami zarządu opiekującego się grobem Stanisława Staszica i
z Towarzystwem Przyjaciół Górnictwa i Hutnictwa Staropolskiego w Kielcach. Od 1995 r. Młodzież ZSZ bierze udział w konkursach wiedzy o Staszicu oraz uczestniczy
w rajdach i wycieczkach związanych z działalnością Patrona szkoły.

Opracowała   Magdalena Pikul

Biografia

Staszic Stanisław (1755 - 1826), polski mieszczanin, ksiądz, uczony, filozof, geolog i geograf, działacz polityczny i oświatowy, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia, prekursor badań terenowych i turystyki górskiej. Studiował nauki przyrodnicze na uniwersytetach
w Lipsku, Getyndze i Paryżu. W okresie Sejmu Czteroletniego zwolennik Stronnictwa Patriotycznego, rzecznik reform.

Domagał się zniesienia liberum veto, wprowadzenia dziedziczności tronu, praw politycznych dla mieszczan i poprawy sytuacji chłopów. W Księstwie Warszawskim (1807 - 1815) członek Dyrekcji Edukacyjnej, Dyrekcji Skarbowej i od 1810 radca stanu. Od 1800 w Towarzystwie Przyjaciół Nauk, od 1808 prezes tej organizacji.

W Królestwie Polskim, w latach 1815 - 1824, członek Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz dyrektor generalny Wydziału Przemysłu i Kunsztów. Od 1824 honorowy minister w Radzie Stanu. 1816 przekazał swe dobra (10 wsi) na własność chłopom, zobowiązując ich do wnoszenia opłat na cele gminne oraz do wpłacania czynszu do Kasy Hrubieszowskiego Towarzystwa Rolniczego. 1822 wniósł do Rady Stanu projekt uznania chłopów za wieczystych dzierżawców i wydania zakazu usuwania ich z gospodarstw.

Inicjator badań z zakresu geologii. W studium "O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski" (1815) zamieścił mapę geologiczną Polski i krajów sąsiednich, będącą pionierskim opracowaniem w tej dziedzinie wiedzy. Jako dyrektor generalny Wydziału Przemysłu i Kunsztów przygotował plan rozbudowy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Z jego inicjatywy powstała kopalnia węgla kamiennego w Dąbrowie Górniczej, a w 1816 Szkoła Akademiczno-Górnicza w Kielcach. Autor dzieła Ród ludzki (1819 - 1820), w którym zawarł rozważania nad prawidłowościami rozwoju społeczeństw.

1755

Stanisław Staszic przychodzi na świat w Pile. Jego ojciec listopad Wawrzyniec Staszic był burmistrzem Piły, rzecznikiem interesów mieszczan. Zasadnicze wykształcenie St. Staszic uzyskał w liceum w Wałczu, następnie podjął studia w seminarium duchownym w Poznaniu.

1772

I rozbiór Polski. Trzy sprzymierzone kraje – Prusy, Rosja, Austria – dokonały zaboru znacznej części terytorium I Rzeczypospolitej. Miasto rodzinne Staszica zostało włączone w obszar zaboru pruskiego. Młody Staszic głęboko przeżył bezprawie pruskiej władzy, m.in. napaści na wsie i porywanie mężczyzn do armii. Przetłumaczył poemat L.Racine'a "Religia", który ukazał się w druku dopiero w 1779 r. wraz z przekładem wiersza F.A. Voltaire'a "O zapadnięciu Lizbony".

1774

Staszic otrzymał pierwsze święcenia kapłańskie, natomiast wyświęcony na kapłana został prawdopodobnie w drugiej połowie 1778 r. albo w pierwszej połowie 1779 r. W międzyczasie w 1778 r. przyznano mu godność kanclerza kolegiaty szamotulskiej i prawo do dochodów z dóbr Jankowice.

1779

Po otrzymaniu potrzebnych funduszy od ojca Stanisław Staszic wyjechał przez Lipsk i Getyngę – gdzie odwiedził miejscowe uniwersytety – do Paryża, duchowej stolicy i największego ośrodka naukowego ówczesnej Europy. Tam zapoznał się z życiem kulturalnym, społecznym i politycznym Francji okresu poprzedzającego Wielką Rewolucję Francuską. W Colle'ge de France interesował się naukami przyrodniczymi, głównie fizyką i historią naturalną, poznał wybitnego uczonego G.L. Buffona, którego fundamentalne dzieło "Epoki natury" postanowił przetłumaczyć.

1780

Były kanclerz koronny hr. Andrzej Zamoyski wydał w Polsce "Zbiór praw sądowych", pierwszy w kraju postępowy kodeks prawny odrzucony przez szlacheckich posłów, jako zbyt radykalny: "Zbiór praw wyżej wspomniany na zawsze uchylamy i na żadnym sejmie, aby nie był wskrzeszany, chcemy". Idee A.Zamoyskiego wywarły istny wpływ na poglądy społeczno- polityczne Stanisława Staszica.

1781

Staszic przyjechał z Francji do kraju i po krótkim pobycie w domu hr. De Mier został guwernerem dzieci byłego kanclerza hr. Andrzeja Zamoyskiego. Zamoyski w 1765 r. pierwszy w kraju zamienił chłopom żyjącym w jego majątku pańszczyznę na czynsz. Stanisław Staszic uczył, wychowywał i opiekował się trojgiem dzieci Zamoyskich do około roku 1796.

1784

Władze austriackie zlikwidowały Akademię Zamoyskich w Zamościu, w której Staszic uzyskał doktorat obojga praw i katedrę języka francuskiego. Uczelnia ta została przez zaborcę zamieniona na liceum.

1786

Ukazały się "Epoki natury" G.B. Buffona w polskim przekładzie St. Staszica. Intencją wielkiego uczonego francuskiego było ukazanie kolejnych faz powstawania ziemi i świata.

1787

Anonimowo ukazały się "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego" ostra rozprawa polityczna Staszica podejmująca zagadnienia z różnych dziedzin życia narodowego wymagających niezwłocznych reform. Autor przedstawił w niej główne przyczyny rozkładu społecznego. Przestrzegał przed zagrożeniami wynikającymi z faktu elekcyjnego wybierani królów, poruszał palące kwestie organizacji i liczebności wojska, zwiększenia podatków, złej sytuacji mieszczaństwa i miast polskich pozbawionych praw oraz apelował o edukację dostępną dla wszystkich obywateli. Postulowany projekt reformy państwa spotkał się z licznymi polemikami, które odegrały ważną rolę w okresie formułowania uchwał Sejmu Czteroletniego.

1788

Zainaugurowano wielkie dzieło Sejmu Czteroletniego reformującego ustrój i władzę państwową, ukoronowane w dniu 3 maja 1791 r. Ustawą rządową popularnie nazwaną Konstytucją 3 Maja. Ta największa zdobycz polskiego Oświecenia jakkolwiek nie ocaliła suwerenności państwa, ale "ocaliła naród", gdyż definitywnie przekreślała wielowiekowe feudalne przesądy określające życie społeczeństw, a przede wszystkim podważała dotychczasowe przywileje szlachty i magnaterii. Stanisław Staszic swoją polityczną publicystyką wywarł znaczny wpływ na ideowy kształt Konstytucji 3 Maja. W Warszawie ukazuje się dokonane przez Staszica tłumaczenie romansu Jana Piotra Clarisa de Floriana "Numa Pompilusz, drugi król Rzymu". Ten dydaktyczny romans o typie idealnego władcy miał przekazać społeczeństwu polskiemu wyobrażenie rządów doskonałych zapewniających państwu blask i potęgę.

1789

Wybuchł Wielka Rewolucja Francuska, w wyniku której Francja stała się republiką. Stabilizacja europejska uległa zachwianiu, radykalne idee jakobinów przenikały do innych państw grożąc fermentem wewnętrznym. Docierające do Polski wiadomości o Rewolucji Francuskiej zaniepokoiły warstwy uprzywilejowane. W przekładzie Staszica ukazała się rozprawa pióra Antoniego Leonarda Thomasa zat. "Pochwała Marka Aureliusza". Ukazywała ona obraz idealnego władcy przepełnionego troską O dobro swoich poddanych. Był on przeciwieństwem złego władcy Dbającego o siebie i swoje interesy.

1790

Na polskim rynku czytelniczym ukazały się anonimowo "Przestrogi dla Polski" St. Staszica. Książka ta, powstała na tle wydarzeń zaistniałych w pierwszym okresie Sejmu Czteroletniego gwałtownie zaatakowała ówczesną rzeczywistość społeczną, polityczną i ekonomiczną państwa. Autor skrytykował w tym dziele arystokrację feudalną, jej egoizm, obnażył tragiczną sytuację chłopstwa oraz ciemnotę i samowolę szlachty paraliżującej funkcjonowanie takich organów takich organów państwowych, jak sejm, skarbowość, politykę zagraniczną, obronę narodową itp. Szukał też autor "Przestróg..." środków zdolnych zabezpieczyć byt Polski zagrożonej zagładą. Staszic wraz z rodziną ordynata hr. Zamoyskiego wyjechał do Włoch. Wrażenia podróżne zainspirowały go do prowadzenia "Dziennika podróży" obejmującego okres od 1790 do 1791 r. Treść "Dziennika..." kontynuował Staszic także w latach Następnych aż do 1805 r. Najbardziej poprawną i kompletną edycję "Dziennika..."opublikowano pod redakcją Cz.Leśniewskiego w 1931 r. W zapiskach swych Staszic odnotował postępowe wzory dostrzeżone w życiu społecznym innych krajów, jak też destruktywne przeżytki feudalne krępujące rozwój i postęp. Akcentował w "Dzienniku..." potrzebę wiodącej roli mieszczaństwa oraz usamodzielnionego włościaństwa. Jego zdaniem warstwy te potrzebne były do prawidłowego funkcjonowania społecznego i gospodarczego kraju.

1792

Zmarł ordynat hr. Andrzej Zamoyski. Staszic nadal pełnił czynności wychowawcy jego dzieci i pomagał ich matce Konstancji w prowadzeniu majątku. W kwietniu zawiązał się w Petersburgu magnacki spisek przeciw Sejmowi Czteroletniemu, zwany Konfederacją Targowicką.Targowiczanie na pomoc wezwali wojska rosyjskie,które po niedługim okresie walk opanowały kraj

1793

Nastąpił II rozbiór Polski dokonany przez Rosję i Prusy.

1794

Wybuchło narodowe powstanie kościuszkowskie przeciw Rosji i Prusom zakończone niepowodzeniem. Niedługo potem Staszic wyjechał wraz z Konstancją Zamoyską i jej dziećmi do Wiednia, gdzie zajmował się sprawami majątkowymi Zamoyskich oraz poświęcał studiom nad geologią. Tam skrystalizował swoje poglądy na użyteczność badań geologicznych mogących w efekcie dać krajowi znaczne możliwości rozwoju przemysłowego, a tym samym wzbogacenia się i politycznego uniezależnienia.

1795

W wyniku III rozbioru Polski dokonanego przez Rosję, Prusy i Austrię Polska przestała jako państwo figurować na mapie Europy. Społeczeństwo polskie przeżyło potężny wstrząs duchowy i moralny. Jak pisał Maurycy Mochacki: "Rozbiór Polski nie był sekcją trupa albo obumierającego ciała, lecz żywej istoty odradzającej się w samej katastrofie politycznego zgonu".

1797

Staszic powrócił z Wiednia do Polski. Dotkliwie przeżył dramat zniewolonego narodu. Zastanawia się wówczas nad ocaleniem tego, co było jeszcze do uratowania. Rok ten jest również okresem wzmożonych podróży Staszica po różnych regionach kraju, podczas których przeprowdza szereg istotnych badań geologicznych. Ich wyniki notuje skrupulatnie w "Dzienniku podróży". W przyszłości z notatek tych powstaną materiały pomocne do nakreślenia mapy geologicznej Polski.

1800

W Warszawie powołano do życia Towarzystwo Przyjaciół Nauk, nazwane "warszawskim", którego zasadniczym celem było rozwijanie w duchu oświeceniowym myśli humanistycznej i obrona zagrożonej kultury narodowej na obszarach trzech zaborów.TPN pod przywództwem bpa J.Ch. Albertrandiego skupił wokół swego programu najwybitniejsze umysły i najbardziej znaczące osobistości nauki polskiej St. Staszic uczestniczył w założycielskich pracach Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

1801

Staszic nabył dobra hrubieszowskie na nazwisko księcia Aleksandra Sapiechy i jego małżonki Anny z Zamoyskich. Jako mieszczanin nie miał Staszic uprawnień do nabywania posiadłości miejskich.

1803

Drugie wydanie "Epok natury". Tym razem zostało ono zaopatrzone w krytyczne zapiski i uwagi Staszica odnoszące się również do budowy geologicznej ziem polskich. Zaznaczał m.in. "... tłumaczyłem dla tych, którzy myśleć się boją: bo tu myśleć będą musieli. Ale przełożyłem na mój język to pełne dowcipu dzieło dla ludzi kochających prawdę, umiejących i pragnących myśleć, dla których ciekawość stała się potrzebą".

1804

Staszic ponownie udaje się do Paryża święcącego w tym czasie tryumfy Napoleona. Tam studiował i uzupełniał wiedzę geologiczną.

1805

Powracając z Francji zwiedził Alpy i Apeniny. Wróciwszy do kraju wyruszył na badania budowy geologicznej Tatr. Był pierwszym polskim turystą i badaczem gór. Zdobył szczyty Krywania i Łomnicy, na których przeprowadził dokładne pomiary fizyczne skał, ciśnień i temperatur w różnych porach dnia.

1807

Armia Napoleona przybywa do Polski. Następuje utworzenie Księstwa Warszawskiego i powołanie do życia Komisji Rządzącej. 22 lipca ustanowiono Konstytucję Księstwa Warszawskiego stwierdzającą, iż wszyscy ludzie są "równi wobec prawa". Ukazała się prekursorska praca Staszica "O statystyce Polski", pierwsza publikacja tego rodzaju w piśmiennictwie krajowym ilustrująca przy pomocy danych liczbowych stan gospodarki polskiej, zasoby naturalne, wydobycie minerałów i kruszców. Dotychczasowe europejskie prace statystyczne nie zawierały liczbowego ujęcia tych zagadnień. Od tej pory Staszic cieszył się opinią "ojca statystyki polskiej". Staszic został powołany na członka Izby Edukacyjnej. Aż do 1812 r. wykonywał ważne funkcje związane z opieką nad stroną organizacyjną i finansową szkolnictwa polskiego.

1808

Staszic został wybrany prezesem Towarzystwa Przyjaciół nauk. Niedługo po tym wyborze książę warszawski Fryderyk August I mianował go referendarzem stanu przy Radzie Stanu Księstwa Warszawskiego, gdzie wywierał istotny wpływ na prace kodyfikacyjne oraz sprawy oraz sprawy sądowe i administracyjne zwłaszcza szkolenie urzędników.

1809

Staszic jako konsyliarz ministerstwa skarbu zajmował się m.in. rewindykacją sum bajońskich, pożyczkami zagranicznymi oraz emisją biletów skarbowych. Ponadto pełnił obowiązki członka deputacji podatkowej i etatowej. W okresie tym był również członkiem deputacji redagującej projekty zbrojnego powstania w całym kraju w związku z wojną przeciwko Austrii. Działa także w deputacji doskonalącej administrację, co dało mu okazję do wywierania wpływu na kształt tworzonej Rady Górniczej zajmującej się zakładaniem i organizacją kopalń i hut.

1810

Jest to najbardziej twórczy okres w życiu Staszica Zapoczątkowany nominacją na Radcę Stanu. Wspólnie z hr. St. Kostką Potockim rozpoczynają walkę o nowy charakter polityki edukacyjnej i o sposób finansowania szkolnictwa. Staszic żarliwie bronił tradycji Komisji Edukacji Narodowej i opierania jej dochodowości na dobrach odrębnie administrowanych, jak również zasady kolegialności władzy naczelnej. Owa koncepcja funkcjonowania i samofinansowania się szkolnictwa była w tym czasie prekursorska na skalę europejską. Jako Radca Stanu zajmował się szczególnie sprawami skarbowymi, administracyjnymi kwestiami podniesienia wydajności gospodarki krajowej, urządzenia miast, poczty, kodeksu karnego, dóbr narodowych oraz wspomagania włościan w czasie głodu. Należy podkreślić, że wykonując swe funkcje w Radzie Stanu zawsze troszczył się o zgodność dekretów i rozporządzeń z konstytucją Księstwa.

1811

Staszic staje się prawnym właścicielem starostwa hrubieszowskiego zajmującego powierzchnię 12 tys. mórg. Posiadłość ta obejmowała Hrubieszów wraz z okolicznymi wioskami na Lubelszczyźnie, które zamieszkiwało ok. 4 tys. osób. W krótkim czasie uczynił te dobra rentownymi i gospodarnymi.

1812

Zostaje Staszic członkiem Dyrekcji Edukacyjnej. Na stanowisku tym przyczynia się do pomnożenia liczby szkół elementarnych i szkół wyższego stopnia, m.in. dzięki niemu utworzono trzy seminaria nauczycielskie, szkołę lekarską, położniczą, prawną i agronomiczną. Dzięki jego staraniom powstał Instytut Głuchoniemych. W dziedzinie edukacji narodowej wchodzą w życie opracowane przez niego zasady hierarchii szkolnej.

1812/13

Po powrocie wojsk francuskich spod Moskwy i po upadku cesarza Napoleona sytuacja polityczna w Europie i w Księstwie zmieniła się radykalnie. Do Warszawy przybył carski generał Miłoradowicz. Car Aleksander I zalecił w początkowym okresie prowadzenie wobec Polski pojednawczej mającej mu zyskać sympatię społeczeństwa.

1814

Wojska rosyjskie zajęły obszar Księstwa Warszawskiego. Car powołał Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego. Wiceprzewodniczącym Rady został Nikołaj Nowosilcow. Dowódcą przybyłego z Francji wojska polskiego został brat cara, Wielki Książę Konstanty. Staszic po okresowym pobycie u Marcina Badeniego - późniejszego ministra sprawiedliwości – w którego posiadłości tworzył swój osiemnastotomowy epos dydaktyczny "Ród ludzki" powrócił do Warszawy. Tam sformułował program: "Polacy nie powinni tylko od władz oczekiwać ułożenia swego bytu i losu..."

1815

Powołano Rząd Tymczasowy Królestwa Kongresowego. Car Aleksander I koronował się na króla Polski. Staszica ponownie mianowano Radca Stanu,wchodzi również do Wydziału Oświecenia Narodowego. W uznaniu zasług zostaje odznaczony Orderem Św. Stanisława I klasy. St. Staszicowi powierzono obowiązki członka komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z prawem zastępowania ministra. Wywierał tym Staszic znaczny wpływ na podległe Komisji organizacje i stowarzyszenia w tym Komisję Najwyższą Egzaminacyjną, Komisję Emerytalną i Komisję Górniczą. Położył w okresie piastowania tej funkcji trwałe podwaliny pod szkolnictwo techniczne, projektował Szkołę Inżynierii Dróg i Mostów oraz przewodził pracom zdążającym do utworzenia szkoły politechnicznej. Wydrukowano dwa dzieła Staszica: "Myśli o równowadze politycznej Europy" oraz "O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski". W "Myślach o równowadze..."dokonał zasadniczego zwrotu w zapatrywaniach politycznych. Jedyny ratunek dla Polski upatrywał w połączeniu z Rosją. Kreślił wielką ideę zrzeszenia narodów słowiańskich w jeden organizm polityczno społeczny co wywołało w społeczeństwie gwałtowne polemiki i sprzeciwy. W pracy "O ziemioródtwie Karpatów..." przedstawił rezultaty badań przeprowadzonych w Tatrach. Dzieło to dawało nowoczesne podstawy naukowe do przyszłych penetracji geologicznych mających rozwinąć przemysł krajowy. Do dzieła dołączył Staszic jeden z pierwszych tego typu na świecie atlas geologiczny ziem polskich.

1816

Staszic został członkiem Komisji Spraw Wewnętrznych i Policji. Mianowany dyrektorem Dyrekcji Przemysłu i Kunsztów tejże Komisji zyskał kompetencje w kierowaniu sprawami górnictwa i hutnictwa, a zwłaszcza świeżo powstałej Głównej Dyrekcji Górniczej działającej w Kielcach. Tworzy tam Korpus Górniczy będący rządową organizacja zawodową, której członkowie zwolnieni byli od podatków i służby wojskowej. Również w Kielcach powołał Staszic do życia wyższą uczelnię techniczną zwaną Szkołą Akademiczno-Górniczą kształcącą kadry inżynierskie i techniczne dla potrzeb rodzimego przemysłu wydobywczo- hutniczego. Pierwszy Staszic odkrył w Polsce złoża węgla i pobudował kopalnie w Dąbrowie. Stworzenie od podstaw geologii polskiej oraz ogromne zasługi praktycznego jej wykorzystania zyskały mu w nauce miano "ojca geologii polskiej". Zainicjował utworzenie Szkoły Głównej Warszawskiej przemianowanej później na Uniwersytet Warszawski. Powstało Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie. Staszic zniósł w majątku hrubieszowskim pańszczyznę oraz obdarował chłopów-gospodarzy ziemią. W zawartym z nimi "Kontrakcie Towarzystwa Rolniczego Rubieszowskiego" zastrzegał, iż dochody służąc wspólnotowym potrzebom gminy udoskonalą rolnictwo i rzemiosło, jak również pomogą solidarnemu "ratowaniu się w nieszczęściach". W przekazie Staszica na rynku księgarskim ukazała się "Iliada" Homera.

1819

Jako wiceminister Komisji Oświecenia podpisał w zastępstwie ministra hr. Stanisława Kostki Potockiego dekret o cenzurze mającej obejmować wszystkie druki ukazujące się na obszarze Królestwa Polskiego. Aktem tym Staszic utracił sympatię kręgów społecznych nastawionych opozycyjnie wobec władz.

1819\20

Wbrew postanowieniom cenzury wydrukowano "Ród ludzki" Staszica zamieszczony w VII, VIII i IX tomie jego "Dzieł". W tym historycznym poemacie starał się autor ukazać najważniejsze etapy rozwoju ludzkości, jak też dokonać analizy systemów filozoficznych stojących u podstaw rodzących się krzywd i niesprawiedliwości. "...coraz bardziej zastanawiając się nad źródłem tych niesprawiedliwości, wypływających z złych zasad społeczeństw ludzkich poświęciłem czas na rozpoznanie gruntowne tych wad szkodliwych ogólnej ludzkiej rodzinie, zbierałem uwagi nad głównymi epokami zmiany, powstania i upadania cywilizacji narodów" – pisał Staszic o swym dziele.

1822

Akt darowizny dóbr hrubieszowskich został zalegalizowany rejentalnie. Znowelizowany Kontrakt zawierał 108 artykułów dotyczących zasad działania Towarzystwa Rolniczego Hrubieszowskiego. Na 330 sygnatariuszy dokumentu tylko 36 umiało się podpisać. Każdy z włościan otrzymał ziemię o obszarze od 60 do 100 mórg polskich. Towarzystwo wśród wielu obowiązków winno było na swój koszt uzdolnioną młodzież, jak też roztaczać wszechstronną opiekę nad sierotami, dziećmi opuszczonymi, starcami, osobami chorymi i niedołężnymi. Staszic zalegalizował Kontrakt Towarzystwa u cara Aleksandra I. Odtąd jego pełna nazwa brzmiała: "Kontrakt Towarzystwa Rolniczego Rubieszowskiego w zamiarze udoskonalenia rolnictwa i przemysłu oraz wspólnego ratowania się w nieszczęściach". Zorganizowanie chłopów w Towarzystwo posiadało znamiona późniejszej spółdzielczości.

1823

Wzniesiono pałac Towarzystwa Przyjaciół Nauk według projektu architekta włoskiego Antonio Corazziego. Dawny budynek Towarzystwa został sprzedany, zaś uzyskane ze sprzedaży fundusze połączone z darowizną Staszica pozwoliły na wybudowanie nowego gmachu.

1824

Postanowieniem króla tj. cara Aleksandra I odłączono Główną Dyrekcję Górniczą od wydziału Przemysłu i Kunsztów Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Równocześnie wcielono ją do Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, która podlegała księciu Franciszkowi Ksaweremu Druckiemu-Lubeckiemu Staszic utracił tym samym bezpośredni wpływ na działalność Dyrekcji Górniczej. Jednocześnie awansował na stanowisko ministra stanu, w którym zarządzał departamentem przemysłowym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Równocześnie odznaczony został orderem Orła Białego. Został zawarty układ celny z Rosją. Przyczynił się on do eksportu produktów przemysłu, głównie tkackiego, w którego rozwój włożył Staszic wiele starań. Osobiście dbał o podniesienie jakości wyrobów tkackich, organizował wystawy oraz nagradzał najlepsze gatunki tkanin. Staszica można uznać za prekursora współczesnych wystaw przemysłowo-targowych.

1824

Pod koniec życia Stanisław Staszic pełnił jeszcze obowiązki Prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz przewodniczącego Rady Politechnicznej i Komisji Emerytalnej. Równocześnie czynnie udzielał się w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych.

1825

Zgon Stanisława Staszica. Został pochowany na Bielanach 20.01. w Warszawie. Cały swój majątek przeznaczył w testamencie na cele dobroczynne, w tym głównie na lecznictwo (Instytut Głuchoniemych), oświatę i naukę. Kolejnym prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk obrano poetę Juliana Uryna Niemcewicza, autora popularnych "Śpiewów historycznych". Decyzją księcia F.K.Druckiego-Lubeckiego kielecką Szkołę Akademiczno-Górniczą rozwiązano.

1831

Po upadku Powstania Listopadowego władze carskie zlikwidowały Towarzystwo Przyjaciół Nauk.